International Women’s Day serves as a reminder that men and women, boys and girls, experience the world differently, and may have different health needs, strengths and vulnerabilities, depending on context.
This is one reason it is so important to have women and other minorities involved in the health sector, especially in leadership and decision-making positions, so that they can ensure that health care serves women and girls as much as it cares for the rest of society.
The women who work with WHO Cambodia come from across the country, and indeed, across the world to serve the Cambodian population, and to ensure that the views and needs of women and girls are always considered, and incorporated into a strong healthcare system.
Dr Li Ailan in her Phnom Penh Office.
© WHO/Sokchea Kanika
“Today, we celebrate International Women’s Day”, said WHO Representative to Cambodia, Dr Li Ailan, “and we acknowledge the incredible commitment of Cambodia’s women health workers over the past two years of the COVID pandemic. We recognise all the female politicians, leaders, doctors, nurses, scientists, teachers, business owners, carers and others who have contributed to this monumental effort. Women belong in leadership, we belong in business, we belong in the health and Science, technology, Engineering and Maths (STEM) sectors and we belong with our families. Whichever career or life path a woman chooses, she is contributing to the betterment of society, and we at WHO celebrate that.”
WHO Cambodia not only celebrates the roles of women in the health care sector, we have many highly skilled women working in our own office, under the leadership of a female WHO Representative.
Ms Sarady Ay works in Mondul Kiri and Kratie provinces, helping to eliminate Malaria in Cambodia. “I started as a medical translator. In Khmer culture, it is very sensitive for women to talk about personal or intimate health questions, so I found I could help them a lot: they would speak to me more freely than to a male colleague or doctor. This made me want to work in the medical field, to help give women the same access to healthcare as men, in a way they would not have if they were talking to a man, due to cultural sensitivities.”
Sarady at work in the field.
© WHO
She says that it is important to highlight women’s contributions to the health sector, as even today, she believes that a lot of Cambodian women think that the health sector is a male environment in which women cannot or should not participate. “Especially because of the rough conditions in the field, the overnight stays in different communities, and the extensive travel that is often part of healthcare work in Cambodia.” She says. “I want to show them, and my daughters, that women are just as capable as men, in all fields!”
Ms Kanika Sokchea is a programme assistant working with the WHO Representative to Cambodia Dr Li Ailan in the WHO Phnom Penh office. Her parents, and her mother in particular, inspired her to join WHO. “My parents, and especially my mother, are the biggest inspiration in my life. She is now a retired UN staff and working for WHO has always been one of her dreams,” she said.
Kanika at work in WHO Cambodia Office.
© WHO/Luisa Ryan
“Following in my mother’s footsteps, I wanted to work for WHO for its goals and vision – for safe and healthy Cambodia. I always envision Cambodia having a better health system and infrastructure. In this regard, I wish and hope to be part of the journey in helping Cambodia to achieve that goal.”
Phalline at work in WHO Cambodia Office.
© WHO/Luisa Ryan
Ms Phalline Him also works in the Phnom Penh office as an assistant, and believes that it is important to strengthen the health system and have a healthy community. “I hope that my participation and contributions in the health sector will bring innovations and better healthy lives,” she says. Fellow assistant Ms Phallen Sakhan, agrees, saying that “Being part of an organization that promotes public health to all is a privilege.”
Phallen at work in WHO Cambodia Office.
© WHO/Luisa Ryan
WHO Cambodia secretary Ms Sokuntheary Soeur highlights that it is not necessary to be a technical specialist to contribute to better health outcomes, saying “I think I can share my knowledge through my supporting role, doing good to others even I am not in technical area.” Similarly, Ms Sokunthy Chea reflects on how working with WHO and supporting the Ministry of Health has strengthened her own knowledge, even though she also does not work in a technical role: “My whole family is healthier, especially my kids, while I as a mummy am working for WHO and supporting MoH. By working here, I gained a deeper understanding of the Health Sector (healthy diet, mental and physical support) which I then brought home to improve my family’s health conditions/practices/habits.”
Sokuntheary at work in WHO Cambodia Office.
© WHO/Luisa Ryan
“As a woman,” she continues, “I have many roles at home – babysitter, wife, cleaner, chef, parent-sitter – and from my better health knowledge, I can save a lot of time and money for my whole family through better daily practices (such as healthier eating, exercise and sleeping). I cannot treat other people while they are sick, but I can prevent them from some sicknesses or worsening health. When my kids are healthier, they are smarter, happier and get better grades at school.”
Sokunthy working from home.
© WHO/Chea Sokunthy
“I am so proud of my team, my colleagues, and health workers across Cambodia for all the leadership and effort they’ve shown over the past two years of the pandemic. I have travelled all over the country in the last two years, visiting health facilities. I have met so many dedicated women leaders, including village and commune leaders, district and provincial governors, community workers and midwives. I have been impressed by their hard work, willingness, passion and heart to help others” says Dr Li. “I am a health worker myself, as well as a daughter, wife and mother. I understand the many roles and responsibilities women take on in society, and have been truly inspired by the women of Cambodia.”
WHO Cambodia would like to thank all of our team on International Women’s Day, and would like to particularly highlight the contribution of the women in our own office, across the health sector and across the country as we focus today on the equal value of, and need for the equal opportunity for, women in every society.
ទិវានារីអន្តរជាតិ
ទិវានារីអន្តរជាតិរំលឹកថាទាំងបុរស និងស្រ្តី ក្មេងប្រុស និងក្មេងស្រីមានបទពិសោធន៍រស់នៅក្នុងពិភពលោកនេះខុសៗគ្នា ហើយអាចមានតម្រូវការផ្នែកសុខភាព ភាពខ្លាំង និងភាពងាយរងគ្រោះខុសៗគ្នាអាស្រ័យទៅតាមបរិបទដែលពួកគេរស់នៅ។
នេះជាមូលហេតុមួយដែលថាវាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការមានស្រ្តី និងក្រុមមនុស្សភាគតិចនានាចូលរួមក្នុងវិស័យសុខាភិបាលជាពិសេសក្នុងតំណែងដឹកនាំ និងធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចធានាឱ្យបាននូវការថែទាំសុខភាពដល់ស្រ្តី និងក្មេងស្រីឱ្យបានដិតដល់បំផុតតាមដែលអាចធ្វើទៅបានដូចដែលវិស័យសុខាភិបាលផ្តល់ដល់ក្រុមមនុស្សផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងសង្គម។
ស្រ្តីដែលធ្វើការជាមួយនឹងអង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជា មកពីជុំវិញប្រទេសកម្ពុជា និងជុំវិញពិភពលោក ដើម្បីបម្រើដល់ប្រជាជនកម្ពុជា និងធានាឱ្យបានថាទស្សនៈ និងតម្រូវការរបស់ស្រ្តី និងក្មេងស្រីត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ និងដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងប្រព័ន្ធថែទាំសុខភាពមួយដែលរឹងមាំ។
លោកស្រីវេជ្ជៈបណ្ឌិត លី អាយលែន តំណាងអង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជា មានប្រសាសន៍ថា “ថ្ងៃនេះយើងអបអរទិវានារីអន្តរជាតិ ហើយយើងទទួលស្គាល់នូវការប្តេជ្ញាចិត្តយ៉ាងមុតមាំរបស់ស្រ្តីកងទ័ពអាវសកម្ពុជានៅក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនៅក្នុងការងារប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺរាតត្បាតជាសាកលកូវីដ-១៩។ យើងទទួលស្គាល់ស្រ្តីប្រមុខដឹកនាំ អ្នកនយោបាយ វេជ្ជៈបណ្ឌិត គិលានុបដ្ឋាក គិលានុបដ្ឋាយិកា អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត គ្រូបង្រៀន ម្ចាស់អាជីវកម្ម អ្នកថែទាំសុខភាព និងមុខនាទីដទៃទៀតដែលបានចូលរួមក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដ៏ធំធេងនេះ។ ស្រ្តីជាប្រមុខដឹកនាំ យើងដឹកនាំអាជីវកម្ម យើងដឹកនាំក្នុងវិស័យសុខាភិបាល និងវិស័យវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិទ្យា (STEM) ហើយយើងក៏ជាសមាជិកនៅក្នុងគ្រួសាររបស់យើង។ ទោះក្នុងមុខងារណាមួយ ឬក៏ផ្លូវជីវិតណាមួយក៏ដោយដែលស្រ្តីម្នាក់ជ្រើសរើស ស្រ្តីចូលរួមធ្វើឱ្យសង្គមបានប្រសើរឡើង ហើយយើងទាំងអស់គ្នាដែលធ្វើការនៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក អបអរវិភាគទានទាំងអស់នោះ។”
អង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជា មិនត្រឹមតែអបអរតួនាទីរបស់ស្រ្តីនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាលប៉ុណ្ណោះទេ យើងថែមទាំងមានស្រ្តីដែលមានចំណេះជំនាញជាច្រើនធ្វើការនៅការិយាល័យរបស់យើង ក្រោមមគ្គុទេសដឹកនាំរបស់តំណាងប្រចាំប្រទេសជាស្រ្តីម្នាក់។
អ្នកស្រី អាយ សារ៉ាឌី ធ្វើការប្រចាំនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី និងខេត្តក្រចេះដើម្បីជួយការងារលប់បំបាត់ជំងឺគ្រុនចាញ់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អ្នកស្រី រៀបរាប់ថា “ខ្ញុំបានចាប់ផ្តើមធ្វើការតំបូងជាអ្នកបកប្រែផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្ត។ នៅក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ វាជារឿងរសើបដែលស្រ្តីនិយាយអំពីបញ្ហាសុខភាពផ្ទាល់ខ្លួន ឬរាងកាយ ដូច្នេះហើយខ្ញុំចាប់ផ្តើមរកឃើញថាខ្ញុំអាចជួយស្រ្តីបានច្រើន ដោយសារស្រ្តីពេលនោះមិនមានអារម្មណ៍ទើសទាល់នៅពេលនិយាយប្រាប់រឿងរ៉ាវមកខ្ញុំដូចជាពេលដែលពួកគាត់និយាយប្រាប់ទៅមិត្តរួមការងារ ឬគ្រូពេទ្យជាបុរស។ ការនេះធ្វើឱ្យខ្ញុំចង់ធ្វើការនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល ដើម្បីជួយស្រ្តីឱ្យទទួលបានការថែទាំសុខភាពដូចបុរសដែរ ដោយស្មើភាពដែលខុសពីពេលដែលពួកគេត្រូវនិយាយបញ្ហាផ្ទាល់ខ្លួនទៅកាន់បុរសម្នាក់ដោយសារតែភាពរសើបផ្នែកវប្បធម៌។”
អ្នកស្រីរៀបរាប់បន្ថែមទៀតថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់នៅក្នុងការរំលេចពីវិភាគទានរបស់ស្រ្តីនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល ព្រោះអ្នកស្រីជឿថាសូម្បីតែសព្វថ្ងៃ ស្រ្តីជាច្រើននៅគិតថាវិស័យសុខាភិបាលជាវិស័យរបស់បរុសដែលនៅក្នុងនោះស្រ្តីមិនអាច ឬមិនគួរចូលរួមនោះទេ។ អ្នកស្រីនិយាយថា “ជាពិសេសដោយសារតែស្ថានភាពពិបាកនៃការងារនៅតាមមូលដ្ឋានដោយត្រូវស្នាក់នៅពេលយប់នៅតាមសហគមន៍ និងការងារសុខាភិបាលនៅកម្ពុជា ច្រើនតែត្រូវធ្វើដំណើរផ្លូវឆ្ងាយច្រើន។ ខ្ញុំចង់បង្ហាញឱ្យស្រ្តី និងកូនស្រីរបស់ខ្ញុំឃើញថាស្រ្តីអាចធ្វើបានដូចបរុសនៅលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់!។”
អ្នកស្រី សុខជា កណិកា ជាជំនួយការផ្នែកកម្មវិធីម្នាក់ដែលធ្វើការជាមួយនឹងលោកស្រីវេជ្ជៈបណ្ឌិត លី អាយលែន តំណាងអង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជានៅការិយាល័យនាទីក្រុងភ្នំពេញ។ ឪពុកម្តាយរបស់អ្នកស្រី ជាពិសេសម្តាយអ្នកស្រី ជម្រុញទឹកចិត្តឱ្យអ្នកស្រីចូលធ្វើការជាមួយនឹងអង្គការសុខភាពពិភពលោក។ អ្នកស្រី និយាយថា “ឪពុកម្តាយ ជាពិសេស ម្តាយខ្ញុំគឺជាអ្នកជម្រុញទឹកចិត្តដល់ខ្ញុំខ្លាំងជាងគេនៅក្នុងជីវិតខ្ញុំ។ ម្តាយខ្ញុំធ្លាប់ធ្វើការជាបុគ្គលិកអង្គការសហប្រជាជាតិ ហើយបានចូលនិវត្តន៍ហើយ ហើយការដែលបានធ្វើការជាមួយនឹងអង្គការសុខភាពពិភពលោក គឺតែងតែជាក្តីសុបិនរបស់គាត់។”
អ្នកស្រី កណិកា រៀបរាប់បន្ថែមទៀតថា “ដោយដើរតាមគំរូរបស់ម្តាយខ្ញុំ ខ្ញុំតែងចង់ធ្វើការជាមួយអង្គការសុខភាពពិភពលោកដោយសារតែអង្គការមានគោដៅ និងចក្ខុវិស័យសំដៅធានាឱ្យមាននូវសុវតិ្ថភាព និងសុខមាលភាពសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។”
កញ្ញា ហ៊ឹម ផល្លីន ក៏ជាបុគ្គលិកម្នាក់ទៀតនៅការិយាល័យនៅទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងនាមជាជំនួយការ ហើយកញ្ញា ជឿថាវាមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ក្នុងការពង្រឹងប្រព័ន្ធសុខាភិបាល និងមានសហគមន៍ប្រកបដោយសុខភាពល្អ។ កញ្ញាផល្លីន និយាយថា “ខ្ញុំសង្ឃឹមថាការចូលរួម និងវិភាគទានរបស់ខ្ញុំនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាលអាចនាំមកនូវគំនិតច្នៃប្រឌិត និងជីវិតប្រជាជនប្រកបដោយសុខភាពប្រសើរឡើង។”
កញ្ញាសាខន ផល្លែនដែលជាមិត្តរួមការងារ និងជំនួយការម្នាក់ទៀតយល់ស្របជាមួយកញ្ញាហ៊ឹម ផល្លីនហើយនិយាយថា “ការដែលបានធ្វើការជាមួយអង្គការដែលលើកកំពស់សុខភាពសាធារណៈគឺជាបុព្វសិទិ្ធមួយ។”
អ្នកស្រីសឿ សុគន្ធារីដែលជាលេខាធ្វើការនៅការិយាល័យអង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជា រៀបរាប់ថាវាមិនចាំបាច់ទាល់តែជាអ្នកជំនាញបច្ចេកទេសទេទើបអាចចូលរួមវិភាគទាននៅក្នុងការធ្វើឱ្យស្ថានភាពសុខាភិបាលបានប្រសើរឡើងនោះទេ ដោយអ្នកស្រីបន្ថែមថា “ខ្ញុំគិតថាខ្ញុំអាចចែករំលែកចំណេះដឹងរបស់ខ្ញុំតាមរយៈមុខនាទីគាំទ្រ និងធ្វើល្អដល់អ្នកដទៃបើទោះបីជាខ្ញុំមិននៅក្នុងផ្នែកបច្ចេកទេស។”
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ អ្នកស្រីជា សុគន្ធី រំលឹកពីរបៀបដែលការងារនៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក និងការគាំទ្រដល់ក្រសួងសុខាភិបាលបានជួយពង្រឹងចំណេះដឹងផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់ ទោះបីជាគាត់មិនបានធ្វើការក្នុងតួនាទីបច្ចេកទេសក៏ដោយ ដោយអ្នកស្រីនិយាយថា “ជាម្តាយម្នាក់ដែលកំពុងធ្វើការនៅអង្គការសុខភាពពិភពលោក ដើម្បីគាំទ្រដល់ក្រសួងសុខាភិបាល ខ្ញុំបានជួយឱ្យគ្រួសារទាំងមូលរបស់ខ្ញុំមានសុខភាពល្អប្រសើរជាងមុនជាពិសេសកូនៗរបស់ខ្ញុំ។ ការងារនៅទីនេះ ធ្វើឱ្យខ្ញុំទទួលបានការយល់ដឹងច្រើនជាងមុនអំពីវិស័យសុខាភិបាល (ដូចជារបបអាហារល្អសម្រាប់សុខភាព ការគាំទ្រផ្នែកផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត) ដែលខ្ញុំបានចែករំលែកនិងធ្វើឱ្យស្ថានភាពសុខភាព ការអនុវត្ត និងទម្លាប់ប្រចាំថ្ងៃរបស់សមាជិកគ្រួសារខ្ញុំបានប្រសើរឡើង។”
អ្នកស្រីជា សុគន្ធីនិយាយបន្ថែមទៀតថា “ក្នុងនាមជាស្រ្តីម្នាក់ ខ្ញុំមានតួនាទីជាច្រើននៅផ្ទះ ជាអ្នកមើលកូនៗ ជាប្រពន្ធ ជាអ្នកសម្អាត ជាចុងភៅ អ្នកជួយមើលថែឪពុកម្តាយ ហើយជាមួយនឹងចំណេះដឹងសុខភាពប្រសើរជាមុន ខ្ញុំអាចសន្សំពេលវេលា និងប្រាក់កាសបានច្រើនសម្រាប់គ្រួសារទាំងមូលរបស់ខ្ញុំតាមរយៈការអនុវត្តជាប្រចាំថ្ងៃ (ការទទួលទានអាហារសុខភាព ការធ្វើលំហាត់ប្រាណ និងទទួលទានដំណេកគ្រប់គ្រាន់)។ ខ្ញុំមិនអាចព្យាបាលអ្នកណាម្នាក់បានទេនៅពេលពួកគេឈឺ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំអាចការពារមិនឱ្យពួកគេឈឺជំងឺខ្លះ ឬមិនឱ្យពួកគេកាន់តែឈឺធ្ងន់បាន។ នៅពេលកូនៗរបស់ខ្ញុំមានសុខភាពប្រសើរជាងមុន ពួកគេឆ្លាតជាងមុន សប្បាយរីករាយជាងមុន និងទទួលបានចំណាត់ថ្នាក់នៅសាលាល្អជាងមុន។”
លោកស្រីវេជ្ជៈបណ្ឌិត លី អាយលែន មានប្រសាសន៍ថា “ខ្ញុំមានមោទនភាពយ៉ាងខ្លាំងចំពោះក្រុមការងាររបស់ខ្ញុំ ហើយនិងបុគ្គលិកសុខាភិបាលទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជាដែលបានដឹកនាំ និងខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងរយៈពេលជាងពីរឆ្នាំដែលយើងឆ្លងកាត់ការរាតត្បាតជាសាកលនៃជំងឺកូវីដ-១៩កន្លងមកនេះ។ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅតាមខេត្តទូទាំងប្រទេសដោយចុះទៅតាមមូលដ្ឋានសុខាភិបាលនានាក្នុងអំឡុងពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ខ្ញុំបានជួបជាមួយអ្នកដឹកនាំស្ត្រីជាច្រើនដែលរួមមានទាំងអ្នកដឹកនាំភូមិ អភិបាលស្រុក និងអភិបាលខេត្ត ក៏ដូចជាអ្នកធ្វើការក្នុងសហគមន៍។ ការខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើការ ឆន្ទះ និងទឹកចិត្តចង់ជួយអ្នកដទៃរបស់ពួកគាត់ធ្វើឱ្យខ្ញុំចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំង។”
លោកស្រីវេជ្ជៈបណ្ឌិត លី អាយលែនមានប្រសាសន៍បន្ថែមថា “ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់គឺជាបុគ្គលិកសុខា ភិបាលម្នាក់ ហើយក្នុងនាមជាកូនស្រី ជាប្រពន្ធ និងជាម្តាយម្នាក់ ខ្ញុំយល់ពីតួនាទី និងការទទួលខុសត្រូវជាច្រើនដែលជាបន្ទុករបស់ស្រ្តីនៅក្នុងសង្គមមួយ ហើយស្រ្តីកម្ពុជាពិតជាបានជម្រុញចិត្តរបស់ខ្ញុំកន្លងមក។”
អង្គការសុខភាពពិភពលោកប្រចាំកម្ពុជា សូមថ្លែងអំណរគុណដល់ក្រុមការងាររបស់យើងទាំងអស់នាទិវានារីអន្តរជាតិនេះ ហើយសូមរំលេចជាពិសេសនូវវិភាគទានរបស់ស្រ្តីធ្វើការនៅក្នុងការិយាល័យរបស់យើងផ្ទាល់ ស្រ្តីនៅក្នុងវិស័យសុខាភិបាល និងស្រ្តីទាំងអស់នៅ ទូទាំងប្រទេស ខណៈដែលថ្ងៃនេះយើងផ្តោតជាពិសេសលើគុណតម្លៃនៃសមភាព និងតម្រូវការឱ្យមានឱកាសស្មើគ្នាសម្រាប់ស្រ្តីនៅក្នុងសង្គមនីមួយៗ។