Coronavirus disease (COVID-19) questions and answers on vaccine access and allocation

หากต้องการข้อมูลล่าสุดซึ่งเป็นภาษาอังกฤษสามารถดูได้ที่นี่

วัคซีนโควิด 19 ที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพได้รับการอนุมัติแล้ว ใครควรเป็นคนแรกที่ได้รับวัคซีน?

องค์การอนามัยโลกเชื่อว่าประชาชนทุกคน ไม่ว่าจะอยู่ที่แห่งหนใด หากเป็นผู้ที่จะได้รับประโยชน์จากวัคซีนป้องกันโควิด 19 ที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพแล้ว ก็ควรจะต้องสามารถเข้าถึงวัคซีนได้โดยเร็วที่สุด เริ่มจากผู้ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะป่วยหนักหรือเสียชีวิต

คณะที่ปรึกษายุทธศาสตร์ผู้เชี่ยวชาญด้านภูมิคุ้มกัน​ขององค์การอนามัยโลก (WHO's Strategic Advisory Group of Experts – SAGE) ได้เผยแพร่เอกสารสำคัญ 2 ฉบับ เพื่อให้คำแนะนำในการจัดสรรและจัดกลุ่มประชากรเพื่อรับวัคซีนโควิด 19

• กรอบหลักการสำหรับการจัดสรรและจัดกลุ่มประชากรผู้รับวัคซีนป้องกันโควิด 19 จะให้คำแนะนำระดับโลกเกี่ยวกับหลักการและข้อพิจารณาทางจริยธรรมเกี่ยวกับการจัดสรรวัคซีนป้องกันโควิด 19 ระหว่างประเทศ รวมถึงคำแนะนำระดับประเทศในการจัดลำดับกลุ่มประชากรที่จะได้รับวัคซีน ในกรณีที่มีวัคซีนในจำนวนจำกัด
• แผนงานสำหรับการจัดกลุ่มประชากรผู้รับวัคซีนป้องกันโควิด 19 จะให้คำแนะนำเชิงกลยุทธ์ด้านสาธารณสุขและการจัดกลุ่มประชากรกลุ่มเป้าหมายโดยอิงจากความพร้อมของวัคซีนและสถานการณ์ทางระบาดวิทยาของแต่ละประเทศ ตัวอย่างของกลุ่มประชากรเป้าหมาย ได้แก่ บุคลากรด่านหน้าด้านสาธารณสุขและผู้ที่ให้การการดูแลที่มีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อ ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีความเสี่ยงสูงที่จะเสียชีวิตเนื่องจากโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจและโรคเบาหวาน

นอกจากนี้ องค์การอนามัยโลกยังเป็นผู้นำในการพัฒนากรอบการจัดสรรวัคซีนอย่างเป็นธรรม เพื่อให้แน่ใจว่าวัคซีนและทรัพยากรในการรักษาโรคโควิด 19 ที่มีประสิทธิภาพจะได้รับการแบ่งปันอย่างเท่าเทียมกันให้กับทุกประเทศ กรอบการทำงานนี้เป็นส่วนสำคัญของโครงการ Access to COVID-19 Tools (ACT) Accelerator ซึ่งเป็นความร่วมมือระดับโลกเพื่อเร่งการพัฒนา ผลิต และการเข้าถึงการตรวจหาเชื้อ การรักษา และการได้รับวัคซีนโควิด 19 อย่างเท่าเทียม ทั้งนี้ กรอบนี้ยังแนะนำอีกว่า เนื่องจากเรามีวัคซีนโควิด 19 ที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพให้ใช้แล้ว ทุกประเทศก็ควรได้รับวัคซีนในปริมาณที่เหมาะสมกับขนาดของประชากรเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันให้กับกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงสุดเสียก่อน จากนั้นเมื่อเข้าสู่ระยะที่สอง วัคซีนก็จะยังคงถูกกระจายให้กับทุกประเทศอย่างต่อเนื่องเพื่อให้ครอบคลุมประชากรกลุ่มอื่นตามลำดับความสำคัญของประเทศนั้น ๆ

องค์การอนามัยโลกดำเนินการอย่างไรเพื่อให้มีการจัดสรรวัคซีนโควิด 19 อย่างเป็นธรรม?

องค์การอนามัยโลกคือหนึ่งในผู้นำของพันธมิตรระดับโลกที่เรียกว่าโคแวกซ์ (COVAX) ซึ่งเป็นเสาหลักด้านวัคซีนของโครงการ ACT-Accelerator เพื่อเร่งการพัฒนาและผลิตวัคซีนป้องกันโควิด 19 และดูแลให้การเข้าถึงวัคซีนเหล่านี้เป็นไปอย่างเป็นธรรมและเท่าเทียมกันสำหรับทุกประเทศ

โครงการโคแวกซ์จะจัดสรรวัคซีนให้แก่ประเทศต่าง ๆ ตามกรอบการทำงานที่พัฒนาขึ้นโดยคณะที่ประกอบด้วยนักจริยศาสตร์ นักวิทยาศาสตร์ และผู้เชี่ยวชาญด้านสาธารณสุขด้านต่าง ๆ และได้รับการตรวจสอบโดยประเทศสมาชิกขององค์การอนามัยโลก กรอบการทำงานนี้แบ่งการกระจายวัคซีนโควิด 19 ออกเป็น 2 ระยะ ในระยะแรก วัคซีนจะได้รับการจัดสรรตามขนาดประชากรให้กับทุกประเทศที่เข้าร่วมโครงการพร้อม ๆ กัน เพื่อเป็นการปกป้องกลุ่มที่เสี่ยงต่อการติดเชื้อและการป่วยหนัก

สำหรับประชากรกลุ่มแรกที่ควรได้รับวัคซีน คณะที่ปรึกษา SAGE ขององค์การอนามัยโลกแนะนำว่าควรเป็นบุคลากรด่านหน้าด้านสาธารณสุขและผู้ที่ให้การดูแลที่มีความเสี่ยงสูงที่จะติดเชื้อ ผู้สูงอายุ และผู้ที่เสี่ยงต่อการเสียชีวิตเนื่องจากโรคประจำตัว เช่น โรคหัวใจและโรคเบาหวาน จากนั้นเมื่อเข้าสู่ระยะที่สองของการฉีดวัคซีนและเมื่อมีปริมาณวัคซีนมากขึ้น จึงค่อยกระจายไปยังกลุ่มอื่นที่มีความเสี่ยงน้อยกว่า

โครงการโคแวกซ์ตั้งเป้าที่จะจัดหาวัคซีนอย่างน้อย 2 พันล้านโดสให้ได้ภายในสิ้นปี  2564 ซึ่งได้บรรลุเป้าหมายดังกล่าวไปแล้ว และมีความเป็นไปได้ที่จะจัดหาเพิ่มอีก 1 พันล้านโดสเพื่อรองรับสิทธิ์ในการปฏิเสธครั้งแรกในทดลองวัคซีนทางการแพทย์ที่สนับสนุนโดยกลุ่มพันธมิตรความร่วมมือด้านนวัตกรรมเพื่อรับมือโรคระบาด (CEPI) แม้ว่าวัคซีนในปริมาณนี้จะยังคงไม่สามารถครอบคลุมทุกคนในทุกประเทศ แต่ก็อาจเพียงพอที่จะยับยั้งสถานการณ์วิกฤตของโรค และเป็นการปูทางไปสู่การยุติการแพร่ระบาด

องค์การอนามัยโลกช่วยให้ประเทศต่าง ๆ เตรียมความพร้อมสำหรับการฉีดวัคซีนโควิด 19 อย่างไร?

นอกเหนือจากการเร่งวิจัยวัคซีนป้องกันโควิด 19 และการขยายขีดความสามารถในการผลิตวัคซีนแล้ว องค์การอนามัยโลกยังร่วมมืออย่างใกล้ชิดกับประเทศต่าง ๆ องค์กรระดับภูมิภาค และพันธมิตรอื่น ๆ เพื่อพัฒนากรอบนโยบายที่จำเป็น ปรับปรุงศักยภาพในการกำกับดูแล จัดทำหลักสูตรฝึกอบรม และแนะแนวทางให้ประเทศสามารถเตรียมความพร้อมในทุกด้านที่จำเป็นสำหรับโครงการฉีดวัคซีนโควิด 19 ขณะนี้ องค์การอนามัยโลก ยูนิเซฟ และพันธมิตรกำลังช่วยเหลือให้ประเทศต่าง ๆ เตรียมการสำหรับการฉีดวัคซีน นอกจากนี้สายงานด้านความพร้อมและการส่งมอบวัคซีนของประเทศ (The Country Readiness and Delivery workstream) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ ACT Accelerator ยังได้พัฒนากล่องเครื่องมือ ที่ประกอบไปด้วยคำแนะนำ เครื่องมือ และการฝึกอบรม

ตัวอย่างเช่น คณะที่ปรึกษา SAGE ได้ออกคำแนะนำเบื้องต้นสำหรับการฉีดวัคซีนไฟเซอร์ (Pfizer-BioNTech) ซึ่งเป็นวัคซีนโควิด 19 ตัวแรกที่ได้รับอนุมัติให้ใช้ในกรณีฉุกเฉิน คำแนะนำเหล่านี้จะเป็นแนวทางให้กับหน่วยงานที่มีอำนาจในการตัดสินใจของประเทศต่าง ๆ เช่น คณะที่ปรึกษาด้านวิชาการด้านการสร้างเสริมภูมิค้มกันแห่งชาติ (National Immunization Technical Advisory Groups) เกี่ยวกับการใช้วัคซีนโควิด 19 ที่มีอยู่อย่างเหมาะสมที่สุด อีกทั้งคณะที่ปรึกษา SAGE ได้จัดทำคำแนะนำสำหรับวัคซีนอื่นๆด้วย

องค์การอนามัยโลกยังได้ให้คำแนะนำทางวิชาการอย่างละเอียด พร้อมทั้งเครื่องมือและกรอบการวางแผนที่ปรับเปลี่ยนได้ เพื่อช่วยให้ประเทศดำเนินโครงการฉีดวัคซีนโควิด 19 โดยพิจารณาจากความพร้อมในด้านหลัก คือ การวางแผนและการดำเนินการ การเก็บข้อมูลและการติดตาม การจัดหาวัคซีนและการขนส่ง และการยอมรับและความต้องการจากประชาชน และเพื่อหนุนเสริมความพร้อมเบื้องต้นในด้านต่าง ๆ เหล่านี้ ได้มีการพัฒนาและเผยแพร่เครื่องมือประเมินความพร้อมสำหรับโครงการฉีดวัคซีน (vaccine introduction readiness assessment tool – VIRAT) ซึ่งเป็นแผนงานที่บูรณาการหมุดหมายสำคัญและกรอบการทำงานเพื่อให้ประเทศต่าง ๆ สามารถติดตามความคืบหน้าของโครงการฉีดวัคซีนภายในประเทศได้ด้วยตนเอง ซึ่งจะช่วยให้มั่นใจได้ว่าวัคซีนโควิด 19 จะถูกกระจายไปถึงผู้ที่ต้องการโดยเร็วที่สุด ทันทีที่มีวัคซีนพร้อมใช้งาน

องค์การอนามัยโลกแนะนำให้ทุกประเทศพัฒนาแผนการกระจายและการฉีดวัคซีนโควิด 19 แห่งชาติ (National Deployment and Vaccination Plan – NDVP) เพื่อให้การทำงานของหน่วยงานต่าง ๆ เป็นไปในทิศทางเดียวกัน แต่ละประเทศควรพัฒนาแผนหนึ่งแผนที่อธิบายทุกด้านเกี่ยวกับการกระจายวัคซีนโควิด 19 อย่างครอบคลุม ทั้งนี้องค์การอนามัยโลกได้จัดทำคำแนะนำในการพัฒนาแผนดังกล่าวแล้ว รวมถึงองค์ประกอบทั้งหมดที่ประเทศต้องพิจารณา